Zez: zrozumienie problemu

Czym jest zez? 

Zez, znany również jako strabismus, to zaburzenie widzenia, w którym oczy nie są ustawione równolegle i nie patrzą w tym samym kierunku. Może to prowadzić do tego, że jedno oko jest skierowane prosto, podczas gdy drugie odchyla się w górę, w dół, do środka (w stronę nosa) lub na zewnątrz (ku skroni). Zez może być stały lub występować okresowo i może wpływać na jedno lub oba oczy. 

Wpływ zeza na widzenie różni się; może powodować podwójne widzenie lub problemy z percepcją głębi. U dzieci, nieleczony zez może prowadzić do rozwoju tzw. niedowidzenia (amblyopia), gdzie oko, które jest mniej używane, traci zdolność widzenia.

Zez rozbieżny  

Zez rozbieżny, nazywany również egzotropią, jest to rodzaj zeza, w którym jedno oko lub oba oczy odchylają się na zewnątrz. Zez rozbieżny może być stały lub okresowy, a jego intensywność może się różnić w zależności od czasu dnia lub poziomu zmęczenia.

Zez zbieżny

Zwany esotropią, to rodzaj zeza, w którym jedno lub oboje oczu odchylają się do wewnątrz (w kierunku nosa). Może objawiać się zarówno przy patrzeniu do dali jak i bliży.

Osoby z zezem rozbieżnym często mają trudności z podwójnym widzeniem, utrzymaniem prawidłowego pojedynczego obrazu, postrzeganiem głębi, co może skutkować zaburzeniami koordynacji i orientacji przestrzennej. W niektórych przypadkach, zwłaszcza u dzieci, zez rozbieżny może prowadzić do rozwoju amblyopii, ponieważ mózg zaczyna ignorować obrazy pochodzące z "zezującego" oka.

 Metody leczenia zeza

Leczenie zeza różni się w zależności od wieku pacjenta, rodzaju i wielkości zeza. Istotne jest indywidualne podejście, które może obejmować kombinację różnych metod terapeutycznych.

 Leczenie zeza u dzieci:

1. Okulary korekcyjne: Często są pierwszą linią leczenia, szczególnie jeśli zez jest wynikiem problemów refrakcyjnych, takich jak nadwzroczność. Okulary mogą pomóc w skorygowaniu widzenia i zmniejszeniu zeza.

2. Zakrywanie oka (okluzja): Ta metoda polega na zakrywaniu oka prowadzącego, co zmusza słabsze oko do pracy, poprawiając jego funkcję i pomagając w wyeliminowaniu zeza.

3. Ćwiczenia ortoptyczne: Są stosowane, by poprawić koordynację i funkcjonowanie oczu. Ćwiczenia mogą obejmować śledzenie obiektów wzrokiem, czy stosowanie specjalnych aplikacji lub kart do ćwiczeń.

4. Leczenie farmakologiczne: W niektórych przypadkach mogą być stosowane leki, takie jak iniekcje z toksyny botulinowej, by zmniejszyć kąt zeza.

5. Chirurgia: W przypadku zezów o bardzo dużym kącie rozważa się zabieg chirurgiczny. Ma on na celu wzmocnienie lub osłabienie mięśni odpowiedzialnych za ustawienie oczu.

 Leczenie zeza u dorosłych:

1. Korekcja pryzmatyczna: Pryzmaty w okularach mogą pomóc skorygować przesunięcie obrazu i zniwelować dwojenie obrazu, jednocześnie dając prawidłowe widzenie obuoczne., zmniejszając zez.

2. Ćwiczenia ortoptyczne: Choć rzadziej niż u dzieci, również dorośli mogą korzystać z ćwiczeń ortoptycznych mających na celu poprawę współpracy między oczami i zmniejszenie zeza.

3. Botox: Iniekcje toksyny botulinowej mogą czasowo paraliżować mięśnie oka, co pozwala na ich ponowne ustawienie i zmniejszenie zeza. 

4. Chirurgia: Podobnie jak u dzieci, chirurgia jest opcją, gdy inne metody leczenia są nieskuteczne. Może obejmować korektę mięśni ocznych w celu lepszego wyrównania oczu.

5. Leczenie skojarzone: U dorosłych często stosuje się kombinację różnych metod, aby osiągnąć najlepsze wyniki, w tym okulary, ćwiczenia i, w niektórych przypadkach, chirurgię.

Najczęściej zadawane pytania na temat zeza

Co to jest zez? 

Zez to stan, w którym oczy nie są ustawione równolegle. Może to być spowodowane nierównością sił mięśniowych oczu, wysokimi lub nieskorygowanymi wadami wzroku.

Jakie są główne typy zeza? 

Istnieją dwa główne typy: zez zbieżny (odchylenie w kierunku nosa) i zez rozbieżny (odchylenie w kierunku skroni). Inne formy obejmują zez pionowy (jedno oko patrzy w górę lub w dół) i zez ukryty (heteroforia).

Czy zez jest tylko problemem dziecięcym?

Nie, zez może dotyczyć osób w każdym wieku, chociaż często jest wykrywany i leczony u dzieci.

Jakie są objawy zeza? 

Objawy mogą obejmować podwójne widzenie, zamazane widzenie, trudności z percepcją głębi, mrużenie oczu.

Czy zez może prowadzić do innych problemów? 

Tak, jeśli nie jest leczony, zez może prowadzić do amblyopii (leniwego oka), utraty widzenia przestrzennego i problemów z percepcją głębi.

Jak diagnozuje się zez? 

Zez diagnozuje się za pomocą kompleksowej oceny wzroku, która może obejmować badanie okulistyczne i optometryczne, testy widzenia, ocenę ruchów oka i ustawienia oczu i inne testy optometryczne.

Jakie są metody leczenia zeza? 

Metody leczenia mogą obejmować okulary korekcyjne, ćwiczenia ortoptyczne, okluzję oka dominującego, terapię wzrokową, leczenie farmakologiczne (np.  iniekcje z toksyny botulinowej) lub zabiegi chirurgiczne.

Czy zez zawsze wymaga leczenia chirurgicznego? 

Nie, leczenie chirurgiczne jest zwykle rozważane, gdy inne metody nie przynoszą wystarczających efektów. Decyzja o operacji zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta.

Czy dzieci z zezem widzą inaczej niż ich rówieśnicy?

Dzieci z zezem mogą doświadczać problemów z widzeniem przestrzennym i percepcją głębi, co może wpływać na ich zdolność do nauki i wykonywania codziennych czynności.

Jak mogę pomóc dziecku z zezem?

Regularne wizyty kontrolne u okulisty, przestrzeganie zaleceń lekarskich dotyczących leczenia (np. noszenie okularów, używanie plastrów), a także zachęcanie dziecka do uczestnictwa w ćwiczeniach wzrokowych są kluczowe dla poprawy stanu wzroku i prawidłowego rozwoju widzenia.