Strona główna / Blog / Jaskra a zaćma – różnice, objawy i leczenie

Jaskra a zaćma – różnice, objawy i leczenie

26 kwietnia, 2025

Choroby oczu, takie jak jaskra i zaćma, należą do najczęściej diagnozowanych schorzeń okulistycznych, które mogą prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, a nawet utraty widzenia. Choć często mylone, różnią się zarówno mechanizmami powstawania, jak i sposobami leczenia. W tym artykule przedstawimy, czym różnią się jaskra i zaćma, jakie są ich charakterystyczne objawy, a także omówimy, czy mogą one współwystępować u jednego pacjenta.

Czym jest jaskra?

Jaskra to grupa chorób oczu charakteryzująca się uszkodzeniem nerwu wzrokowego, najczęściej związanym z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Nieleczona jaskra prowadzi do stopniowego pogorszenia widzenia, począwszy od utraty pola widzenia obwodowego, aż po całkowitą ślepotę.

Przyczyny jaskry

Podstawową przyczyną jaskry jest zaburzenie odpływu cieczy wodnistej z oka, co prowadzi do wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego. Jednak istnieją także inne czynniki ryzyka, takie jak:

Genetyka – jaskra często występuje rodzinnie,
Wiek – ryzyko wzrasta po 40. roku życia,
Choroby współistniejące – np. cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze.

Objawy jaskry

Jaskra jest często nazywana „cichą złodziejką wzroku”, ponieważ początkowe stadia choroby mogą przebiegać bezobjawowo. Do typowych objawów należą:

Stopniowa utrata widzenia obwodowego,
Ból oka i głowy (w przypadku ostrej jaskry),
Widzenie tęczowych halo wokół źródeł światła,
Pogorszenie ostrości wzroku w zaawansowanym stadium.

Czym jest zaćma?

Zaćma to choroba polegająca na zmętnieniu naturalnej soczewki oka, co prowadzi do pogorszenia ostrości widzenia. Jest to najczęstsza przyczyna odwracalnej ślepoty na świecie. W przeciwieństwie do jaskry, zaćma nie powoduje bólu ani uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Przyczyny zaćmy

Zaćma rozwija się najczęściej z wiekiem, ale może być również wynikiem:

Urazu oka
Długotrwałego stosowania leków, takich jak sterydy
Chorób metabolicznych, np. cukrzycy
Ekspozycji na promieniowanie UV lub substancje toksyczne.

Objawy zaćmy

W przeciwieństwie do jaskry, objawy zaćmy są łatwiej zauważalne i obejmują:

Zamglone lub nieostre widzenie,
Trudności w widzeniu w nocy,
Zwiększoną wrażliwość na światło,
Podwójne widzenie w jednym oku,
Zmianę postrzegania kolorów – kolory mogą wydawać się mniej intensywne,
Trudność z doborem okularów.

Jaskra a zaćma – kluczowe różnice

Mechanizm choroby

Jaskra: Wynika z uszkodzenia nerwu wzrokowego, najczęściej spowodowanego podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym.
Zaćma: Spowodowana zmętnieniem soczewki, co blokuje przechodzenie światła do siatkówki.

Objawy

Jaskra: Początkowo bezobjawowa, później powoduje utratę pola widzenia.
Zaćma: Powoduje zamglenie i pogorszenie ostrości widzenia, ale nie wpływa na pole widzenia.

Leczenie

Jaskra: Leczenie koncentruje się na obniżeniu ciśnienia wewnątrzgałkowego – za pomocą leków, zabiegów laserowych lub operacji.
Zaćma: Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu zmętniałej soczewki i zastąpieniu jej sztuczną soczewką.

Czy jaskra i zaćma mogą występować jednocześnie?

Tak, jaskra i zaćma mogą występować jednocześnie u jednego pacjenta. W takich przypadkach konieczne jest indywidualne podejście do leczenia.

Przykładowe scenariusze:

Pacjenci z jaskrą często doświadczają zaćmy w wyniku naturalnego procesu starzenia lub stosowania sterydów.
U niektórych pacjentów istnieje możliwość wykonania w trakcie jednego zabiegu dwóch procedur - leczących zaćmę i jaskrę (tj. fakoemulsyfikacji i trabekulektomii).

W przypadku współistnienia obu chorób, priorytetem jest ustabilizowanie ciśnienia wewnątrzgałkowego przed planowanym zabiegiem usunięcia zaćmy.

Jak zapobiegać jaskrze i zaćmie?

Profilaktyka jaskry

Regularne badania okulistyczne, zwłaszcza po 40. roku życia,
Kontrola ciśnienia wewnątrzgałkowego,
Zdrowy styl życia – unikanie palenia tytoniu i dbanie o prawidłowe ciśnienie krwi.

Profilaktyka zaćmy

Ochrona oczu przed promieniowaniem UV – noszenie okularów przeciwsłonecznych,
Unikanie długotrwałego stosowania sterydów,
Zdrowa dieta bogata w przeciwutleniacze, takie jak witaminy C i E.

Jak wygląda leczenie jaskry i zaćmy?

Leczenie jaskry

Farmakologiczne: Krople obniżające ciśnienie wewnątrzgałkowe, np. beta-blokery, analogi prostaglandyn.
Zabiegi laserowe: Trabekuloplastyka laserowa lub irydotomia laserowa.
Operacyjne: Trabekulektomia lub wszczepienie drenujących implantów.

Leczenie zaćmy

Chirurgiczne usunięcie zmętniałej soczewki: Zabieg wykonywany w trybie ambulatoryjnym.
Wszczepienie sztucznej soczewki: Soczewki jednoogniskowe lub wieloogniskowe.

Jaskra i zaćma to dwie różne choroby oczu, które mogą znacząco wpłynąć na jakość widzenia, ale różnią się mechanizmem powstawania, objawami i sposobami leczenia. Jaskra wymaga wczesnej diagnostyki i stałej kontroli, aby zapobiec nieodwracalnej utracie wzroku, podczas gdy zaćma jest łatwiejsza do zdiagnozowania i skutecznie leczona chirurgicznie.

Regularne wizyty u okulisty i odpowiednia profilaktyka są kluczowe dla utrzymania zdrowia oczu. Jeśli zauważysz jakiekolwiek zmiany w widzeniu, nie zwlekaj z konsultacją. Kliniki takie jak Voigt Klinika Oka oferują kompleksową diagnostykę i leczenie obu schorzeń, zapewniając najwyższą jakość opieki okulistycznej.