Oczy i nastolatek – profilaktyka potrzebna od zaraz 

Internet i ekrany stały się nieodłączną częścią naszego życia. Media społecznościowe, szybkość komunikacji, przeniesienie wielu aktywności życia do sieci to nasza codzienność. Bez aplikacji, poczty elektronicznej, Instagrama, Facebooka, TikToka wiele osób, a przede wszystkim nastolatkowie, nie wyobrażają sobie życia. Obraz nastolatka z „przyklejonym” telefonem do dłoni i wpatrzonego w ekran, stał się powszedni, ale coraz bardziej niepokojący z punktu widzenia zdrowia fizycznego i psychicznego. Wielogodzinne wpatrywanie się w ekran naraża wzrok nastolatków na choroby.  Przyjrzyjmy się problemowi bliżej. 

Styl życia nastolatków a oczy 

Układ wzrokowy osiąga swoją dojrzałość w wieku około 20 lat. Ale zanim dojrzeje, narażony jest na wiele czynników, które mogą na niego wpłynąć w sposób destrukcyjny. W obecnych czasach, dzieci i młodzież spędzają wiele godzin wpatrzeni w ekrany komputera. Niektóre statystyki podają, że ponad 50% uczniów szkół średnich ma wadę wzroku!  Jest to efekt stylu życia nastolatków - spędzania wielu godzin dziennie, a także w nocy przed monitorem komputera czy telefonu komórkowego. Niektórzy eksperci uważają, że wady wzroku u dzieci w wieku szkolnym to już choroby cywilizacyjne. Najczęściej rozpoznawaną jest krótkowzroczność. 

Problemy ze wzrokiem nastolatków może powodować również nocne korzystanie z urządzeń elektronicznych i światło niebieskie, które jest z nich emitowane. Mimo że światło niebieskie występuje naturalnie w naszym otoczeniu (m.in. przez słońce), to jego nadmiar może wpływać na naturalny rytm dobowy i wydzielanie melatoniny. Często występującymi skutkami są: bóle głowy, problemy z koncentracją, uczucie zmęczenia i przeciążenia oczu oraz ich suchość i pieczenie. 

Krótkowzroczność 

Jednym z typów tej wady wzroku pod kątem jej etiologii jest tzw. krótkowzroczność środowiskowa. Dziecko korzystające z komputera czy smartphone zmusza oczy do długotrwałego wpatrywania się w ekran. To właśnie staje się powodem krótkowzroczności. Mała krótkowzroczność rozpoczynająca się około 10.–12. roku życia (tzw. szkolna krótkowzroczność) może się powiększać na skutek stałego napięcia akomodacji przy zbyt długiej pracy wzrokowej z bliska. 

Krótkowzroczność to stan nieostrego widzenia do dalekiej odległości przy zachowaniu dobrego widzenia z bliska.  

Podstawowym czynnikiem, który wpływa na rozwój krótkowzroczności, jest praca wzrokowa do bliży: czytanie, pisanie oraz praca na komputerze. Przyjmuje się, że podczas intensywnej pracy wzrokowej do bliży obraz ogniskowany jest za siatkówką, co może skutkować skurczem akomodacji, deformacją obrazu siatkówkowego, a następnie wzrostem długości gałki ocznej, deformacji obrazu na siatkówce, a następnie wzrostu długości osiowej gałki ocznej. Eksperci twierdzą, że rolę w rozwoju krótkowzroczności może odgrywać obwodowa część siatkówki oraz ucisk powiek na rogówkę w trakcie czytania, pisania i pracy wzrokowej na komputerze.

Inaczej się ma sprawa z oglądaniem telewizji. Dowiedziono, że oglądanie telewizji, co prawda, męczy wzrok, ale nie prowadzi do tak częstego występowania krótkowzroczności jak wpatrywanie się w monitor komputera. Telewizję oglądamy z dalszej odległości i wówczas nie dochodzi do skurczu akomodacji. 

Zaleca się, aby oczy oglądającego telewizję znajdowały się w odległości, która odpowiada 5 przekątnym ekranu telewizyjnego!

Objawy krótkowzroczności u dzieci 

Zaburzenia widzenia u dzieci mogą rozwijać się przez dłuższy czas bezobjawowo. Rodzice, opiekunowie czy nauczyciele dostrzegają je dopiero, kiedy dziecko zaczyna mrużyć oczy, wpatrując się w tablicę, coraz niżej pochylać głowę przy czytaniu, coraz częściej boli je głowa, nie może dłużej skupić się nad czytanym tekstem, jego oceny się pogorszyły.  

Starsze dzieci, nastolatki mogą same dostrzegać problem pogorszenia się widzenia i zgłaszać go opiekunom. 

Profilaktyka chorób oczu u dzieci i młodzieży

Nie zmienimy czasów i cyfrowego stylu życia, który pochłania nas wszystkich. Jednak trzeba mieć świadomość, że ciągłe przesiadywanie przed monitorem urządzeń elektronicznych jest szkodliwe dla naszych oczu, a szczególnie dla oczu dzieci i młodzieży. 

Jeśli zauważymy objawy świadczące o wadzie wzroku, należy niezwłocznie udać się do okulisty. Należy pamiętać, że wczesne rozpoznanie wady to wczesne wdrożenie leczenia i lepsze jego efekty. 

Wady wzroku wymagają pełnego skorygowania!

Zaniechanie leczenia lub późne jego wdrożenie może skutkować w późniejszym wieku poważnymi chorobami oczu. Chorobami często współistniejącymi z krótkowzrocznością są: zwyrodnienie plamki żółtej, zaćma, jaskra, odwarstwienie siatkówki. Wszystkie z tych schorzeń wymagają zaawansowanego leczenia, często operacyjnego.

Poniżej przedstawiamy kilka prostych rozwiązań, które mogą pomóc w profilaktyce krótkowzroczności u dzieci i młodzieży wynikającej z długotrwałego korzystania z cyfrowych zdobyczy naszej cywilizacji. 

• Badaj wzrok dziecka przynajmniej raz w roku. Kiedy zauważysz, że dziecko marszczy oczy, żeby zobaczyć coś w oddali, skonsultuj problem z okulistą. 

Dziecko, u którego wada nie zostanie wychwycona i skorygowana odpowiednio wcześnie będzie ulegać progresji. W przyszłości dziecko może mieć problemy z nauką, koordynacją ruchową lub wykazywać niechęć do uprawiania aktywności fizycznych, co może wpływać na jego samoocenę i kontakty z rówieśnikami.

• Zachęcaj dziecko, nastolatka do aktywności poza ekranem na świeżym powietrzu. Wyjdzie mu to na zdrowie. Zielone, naturalne otoczenie jest doskonałym miejscem odpoczynku dla mózgu i oczu.  Ograniczaj czas korzystania ze smartphone w nocy. 
• Pilnuj, aby dziecko robiło sobie przerwy podczas korzystania z komputera. Po każdych 45 minutach pracy zaproponuj  15-20 min przerwy. To czas odpoczynku dla mózgu, kręgosłupa i oczu. Zaleca się także schemat: 30 min pracy i 30 min odpoczynku. 
• Stosuj dietę bogatą w antyoksydanty (substancje, które pomagają zneutralizować nadmiar wolnych rodników) i witaminę A, C i E, luteinę. 

Nastolatek i korekcja wzroku 

Oko dziecka i nastolatka nie są jeszcze przygotowane do zastosowania laserowej korekcji wzroku, coraz częściej stosowanej u dorosłych jako sposób na wady refrakcji.  Możliwe jest to po ustabilizowaniu wady wzroku i zakończeniu procesu wzrostu gałki ocznej, czyli około 21 roku życia. Rozwiązaniem dla dzieci i młodzieży są okulary korekcyjne oraz różne rodzaje soczewek kontaktowych. Istnieje również wiele sprawdzonych metod hamowania progresji krótkowzroczności.  

W wieku nastoletnim wygląd znajduje się na topie priorytetów człowieka. Dobór modnych okularów może być przez jednych akceptowany, przez innych nie. Dobrym rozwiązaniem dla osób nielubiących okularów lub spędzających czas aktywnie mogą okazać się soczewki kontaktowe. Warto mieć jednak na uwadze, że ich stosowanie wiąże się z przestrzeganiem konkretnych zaleceń oraz odpowiedzialnością.

Jeśli zauważysz u swojego dziecka objawy świadczące o pogarszającym się wzroku, reaguj, zgłoś się do okulisty na badanie. Warto pamiętać, że jeśli wada wzroku wystąpiła już we wczesnym dzieciństwie, to dziecko nie ma porównania jak może widzieć lepiej, dlatego często samo nie zgłosi symptomów.