Cukrzyca a wzrok – o profilaktyce, schorzeniach i możliwościach leczenia

Niestety z każdym rokiem osób z cukrzycą przybywa, a 20% z nich nie wie, że choruje. M.in. z powodu zbyt późno postawionej diagnozy, u pacjentów może dojść do licznych powikłań i muszą znajdować się oni nie tylko pod opieką diabetologa, ale również innych specjalistów. Ze względu na wpływ schorzenia na oczy, niezbędne podczas leczenia jest wsparcie okulistyczne. 

Cukrzyca a wzrok – co niszczy cukrzyca w oku?

W jaki sposób nieprawidłowy poziom glukozy wpływa na wzrok i jakie są konsekwencje cukrzycy dla oczu? Pacjenci skarżą się m.in. na stany zapalne brzegów powiek, nawracające jęczmienie i gradówki, a także niewyraźne widzenie.

Dotychczasowe badania potwierdzają, że oko reaguje na wahania poziomu glukozy w organizmie. Nawet zmienność glikemii w początkowej fazie choroby niekorzystnie wpływa na elementy gałki ocznej takie jak rogówka i soczewka. Oko cukrzyka wytwarza także mniej filmu łzowego, co prowadzi do zespołu suchego oka.

Bardzo często zdarza się, że okulista jest pierwszą osobą, która podejrzewa bądź diagnozuje cukrzycę. Przeważnie dochodzi do tego podczas badania dna oka, gdzie lekarz obserwuje charakterystyczne „wybroczyny”. Skąd się one biorą? Choroba uszkadza naczynia krwionośne znajdujące się w siatkówce oka, co prowadzi do dalszych, poważnych powikłań.

Późne powikłania cukrzycy – choroby oczu

Wiadomo już, że cukrzyca i wzrok idą w parze, dlatego bardzo ważne są regularne wizyty diabetyków u okulisty. Zaniedbanie badań wzroku niesie niestety ryzyko poważnych powikłań i chorób. Do najczęstszych należą: retinopatia cukrzycowa, jaskra i zaćma cukrzycowa.

Retinopatia cukrzycowa

Nieleczona bądź nieprawidłowo leczona cukrzyca może prowadzić do retinopatii oka. Jest to powikłanie polegające na uszkodzeniu naczyń krwionośnych, znajdujących się w siatkówce. Przyczyną jest zbyt wysoki poziom glukozy we krwi oraz wysokie ciśnienie tętnicze, które zwiększa przepływ krwi. 

Kiedy naczynka ulegają uszkodzeniu i osłabieniu, wycieka z nich przezroczysty płyn, który może dodatkowo zablokować naczynia. Zdarza się, że powoduje to obrzęk siatkówki. Jeśli pojawi się on w obszarze plamki żółtej, stan ten diagnozuje się jako cukrzycowy obrzęk plamki (DME). Niestety DME jest jedną z najczęstszych przyczyn trwałego upośledzenia wzroku u cukrzyków.

Objawy retinopatii cukrzycowej to m.in.: nieostre widzenie, pogorszenie wzroku w ciemności, powolne przystosowywanie się oka do obserwowania obiektów w jasnych pomieszczeniach, pojawienie się nowych naczyń krwionośnych na siatkówce lub tęczówce oraz obrzęk siatkówki widoczny w badaniu.

W przypadku DME pacjenci uskarżają się na falowanie linii prostych, zniekształcenie obserwowanych obiektów, a w późniejszym stadium obecność czarnej plamy w polu widzenia.

Leczenie retinopatii cukrzycowej w jej łagodnym przebiegu polega na monitorowaniu choroby podstawowej, czyli cukrzycy i regulowaniu poziomu glukozy we krwi.

W późniejszych stadiach, pacjentom proponuje się leczenie laserowe, podczas którego likwiduje się patologiczne naczynia krwionośne.

W obrzęku plamki częściej niż laseroterapię, stosuje się iniekcje doszklistkowe specjalnymi lekami.

Jaskra

Jaskra to kolejne późne powikłanie cukrzycy, wywołane przez te same czynniki co retinopatia cukrzycowa. Zbyt wysoki poziom glukozy i nieprawidłowe ciśnienie uszkadzają naczynia krwionośne i prowadzą do powstania nowych, patologicznych naczyń, które pękają. W wyniku wylewów, w oku powstają blizny będące często przyczyną odwarstwienia siatkówki. Nowe naczynia krwionośne blokują ponadto przepływ krwi, co jest przyczyną wzrostu ciśnienia za okiem oraz uszkodzenia nerwów.

Niestety jaskra długi czas może rozwijać się bezobjawowo, dlatego łatwo ją przeoczyć. W zaawansowanych stadiach u chorych może pojawić się ból i zaczerwienienie oka, nudności i wymioty, stopniowo zawęża się pole widzenia, a w końcu zanika nerw wzrokowy i dochodzi do ślepoty.

Jaskra jest chorobą, której nie można wyleczyć. We wczesnych stadiach hamuje się jedynie jej rozwój. W tym celu lekarz może przepisać specjalne krople przeciwjaskrowe. Inne metody to zabiegi laserowe lub operacja chirurgiczna, które mają na celu korektę stanu anatomicznego oka.

Zaćma cukrzycowa

Zaburzenia metaboliczne występujące u diabetyków przyspieszają procesy mętnienia soczewki. Niestety z tego powodu zaćmę cukrzycową diagnozuje się nawet u nastolatków. Mętnienie soczewki wywołuje wiele objawów, m.in.: nieostre widzenie, pojawienie się plamek w polu widzenia, problemy w oszacowaniu odległości, trudność z patrzeniem w źródło światła.

W późniejszych stadiach może dojść do niewrażliwości na światło i znacznego pogorszenia wzroku – chory widzi jedynie zarys obserwowanych obiektów.

Podobnie jak w retinopatii, w leczeniu zaćmy cukrzycowej ważna jest kontrola choroby podstawowej, czyli cukrzycy i profilaktyczne badania u okulisty. W początkowym stadium lekarz może przepisać specjalne krople, usprawniające przemianę materii w soczewce.

Kiedy zaćma daje poważne objawy, pacjentom proponuje się zabieg usunięcia zmętniałej soczewki i wszczepienie na jej miejsce soczewki sztucznej.

Cukrzyca i wzrok – profilaktyka

Tak jak w przypadku innych chorób, tak i tutaj, lepiej zapobiegać niż leczyć. Bardzo ważne są więc regularne badania krwi – w tym poziomu glukozy. Wcześnie wykryta i odpowiednio leczona cukrzyca to mniejsze ryzyko problemów okulistycznych. 

Pacjenci muszą jednak pamiętać, że wizyty u okulisty są w tej chorobie tak samo ważne jak konsultacje z diabetologiem. Monitorowanie stanu oczu pozwala na podjęcie terapii zanim choroba trwale uszkodzi wzrok.